سینما در مقایسه با سایر هنرها سهمی انکار ناپذیر در تجلی، ایجاد و حیات اسطوره­ های امروزین دارد. این مقاله با مطالعۀ چهار فیلم­نامۀ مرز، دو چشم بی‏سو، آژانس شیشه‏ ای و اتوبوس شب به روش تحلیل روایت، بر آن است که بخشی از بازنمایی قهرمان مظلوم در سینمای دفاع مقدس را شرح و تحلیل کند و برای این منظور نظریه سطوح بازنمایی واقعیت بودریار را به عنوان چارچوب خود انتخاب کرده است. این مقاله در جستجوی یافتن ماهیت اسطورۀ امروزین قهرمان در سینمای دفاع مقدس است و به این نتیجه می‏رسد که قهرمان فیلم ‏های مورد مطالعه، قهرمانی توانمند نیست که بتواند برای مخاطبش به عنوان الگو و اسطوره مطرح شود و اگر دو روی توانمندی و مظلومیت داشته باشد، در فیلم­نامه‏ های مورد مطالعه مقالۀ حاضر، عنصر مظلومیت است که خود را بیشتر بروز می­دهد و توانمندی اگر نگوییم موجودیتی غایب داشته، همواره در پس پرده و در اندرونی محتوای داستان، جایگاهش را یافته است.

اﻳﻦﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺮ­ساخته شدن سینمای دفاع مقدس را واکاوی کرده و مولفه­های کلیدی این سینما راﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ.پرسش اصلی پژوهش این است که «آیا می­توان به وجود ساختاری خاص به عنوان مشخصه اصلی فیلم­های تولید شده تحت عنوان دفاع مقدس قائل بود؟». فرضیهء پژوهش بر این مبناست که در سینمای جنگ تحمیلی ایران، فیلم­های موسوم به دفاع­ مقدس واجد مؤلفه­های ساختارپذیر است. هدف این پژوهش تمرکز بر تولیدات سینمای داستانی مرتبط با مضمون جنگ ایران و عراق در دوره­های مختلف تاریخی و کاوش ویژگی­هایی است که بتواند به عنوان ساختاری خاص (نه صرفاٌ مبتنی بر شباهت­ها)، به این فیلم­ها وحدت ببخشد. روش تحقیق به شیوه توصیفی-تحلیلی و تاریخی و به دو شیوه کتابخانه­ای و میدانی است و در خوانش فیلم­ها به عنوان روشی کیفی، تحلیل متنی به کار گرفته می­شود. پس از بررسی فیلم­ها، اقتیاس از رویکرد ساختارگرایانۀ ویل رایت در مطالعه وسترن و آرای پژوهشگران در مورد سینمای جنگ ایران، مقاله به تدوین یک نظریه ساختارگرا در مورد مؤلفه­های سینمای دفاع مقدس دست می­یابد، همانند اصول بنیادین ساختارگرایی، مقاله ساختار سینمای مزبور را توضیح می­دهد و سپس معناشناسی می­کندو این امر را در مورد دو فیلم مهاجر (دهه 60)لیلی با من است (دهه 70) نشان می­دهد.

سینمای دفاع مقدس یکی از ژانرهای بومی سینمای ایران است که هرساله آثار مختلفی را روانه سینما می‌کند. در این فیلم‌ها رشادت‌های رزمندگان در طی جنگ هشت‌ساله ایران و عراق نمایش داده می‌شود. این ژانر در طی سال‌ها تحول یافت و گونه‌های مختلف حول محور دفاع مقدس پدید آمدند. این تنوع گونه‌ها منجر به ایجاد نگاه‌های مختلف به مقوله جنگ شده است که این ژانر را سزاوار بررسی گونه شناسی به‌صورت علمی می‌کند. نظریه میتوس فرای شیوه جدیدی از گونه‌بندی آثار ادبی ارائه می‌کند. هر اثر دریکی از میتوس ها چهارگانه مشابه فصل‌های یک سال قرار می‌گیرد. کمدی در فصل بهار، رمانس در فصل تابستان، تراژدی در فصل پاییز و هزل/ طنز در فصل زمستان جای می‌گیرند علاوه بر آن شخصیت‌های هر میتوس را طبقه‌بندی می‌کند و برای هر میتوس شش مرحله تعیین کرده است که باعث دسته‌بندی دقیق‌تر آثار ادبی می‌شود. همچنین فرای سینما را به‌مثابه متن فرض می‌کند و آن را شایسته بررسی جداگانه می‌داند درنتیجه ارتباطی بین نظریه میتوس و سینما ایجاد می‌کند. در این پژوهش فیلم‌نامه اثر «روزهای زندگی» از سینمای دفاع مقدس به‌عنوان مورد مطالعاتی انتخاب شد و پس از تحلیل فیلم مشخص شد که در میتوس تابستان جای می‌گیرد. درنتیجه شخصیت‌های فیلم بر اساس تحلیل میتوس تابستان دسته‌بندی شدند و درنهایت مشخص شد فیلم به گونه چهارم رمانس تعلق دارد.

این پژوهش درصدد بررسی سینمای دفاع مقدس در طول چهار دهه بعد از انقلاب اسلامی(1360-1400) است. . چارچوب نظری این پژوهش بر دو نظریه" مکمل – بازتاب" و "شکل دهی" ، استوار است.که طبق آن هنر، بازتابی از شرایط اجتماعی است و در عین حال برای شکل دهی به افکار عمومی جامعه ، از آن بهره برده میشود. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی برای درک عمیق تر ساختار و کار کرد آثار سینمایی دفاع مقدس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که به لحاظ آسیب شناختی، سینمای دفاع مقدس در طول چهل سال بعد از انقلاب اسلامی دچار بی مهری از سوی دولت ها، مسولین و نهاد های ذیربط واقع شده است. همچنین یافته ها نشان میدهد که اغلب فیلم های این ژانر ، به رغم دسته بندی های متفاوت ، چه در دسته منتقد جنگ و چه در گروه جنگی ، به دلیل حساسیت های ویژه این ژانر ، سعی در تبلیغ دفاع مقدس دارند. اگر چه در طی چهار دهه گذشته فراز و نشیب هایی در کمییت و کیفیت فیلم ها بوجود آمده است ، اما بازتاب وقایع دفاع مقدس کمتر مورد بررسی قرار گرفته و بیشتر فیلم ها سعی در شکل دهی به افکار عمومی داشته اند که البته در دراز مدت موفق نبوده اند. همچنین این پژوهش نشان میدهد ، در دولت ها و معاونت های سینمایی بعد از انقلاب که به مقوله سینما ی دفاع مقدس توجه کرده اند ، پیشرفت هایی را شاهد بوده است.