تحلیل فیلم سینمایی «روز واقعه» با رویکرد نئوفرمالیستی (سینمای اجتماعی)

نویسندگان: امیرحسن ندایی | جلیل مهروز | محمدعلی صفورا

منبع: رسانه های دیداری و شنیداری/ دوره ۱۷/ شماره ۴۶// شماره پیاپی ۴۶ /تیر ۱۴۰۲

دریافت مقاله  تعداد بازدید :  ۲۸۲

در میان آثار سینمایی با محوریت واقعۀ عاشورا، فیلم «روز واقعه» (1373) ساخته شهرام اسدی، یک اثر سینماییِ درخورِ تأمل است. این پژوهش درصدد است نحوۀ تعامل ساختار روایی و سبک بصری این فیلم را در خلق انواعِ معانی با استفاده از رویکرد نئوفرمالیستی کریستین تامپسون و نظریه‌‌های دیوید بوردول در روایت فیلم داستانی تحلیل کند. روش تحقیقِ به‌کاررفته در پژوهش، تحقیق توصیفیِ تحلیلِ محتواست. بسط روایت در نظام فرمی «روز واقعه»، از الگوی سفر اسطورۀ یگانه و الگویِ جست‌وجو تبعیت می‌‌کند. استفاده از شگردهای خلاقۀ سبکی و روایی در فیلم، موجبِ هماهنگی میزانسن‌‌ها با اهداف صحنه‌‌ای و بافت کلیِ اثر شده است. اصالت در روایت‌‌گری و عناصر سبک‌‌شناختی فیلم «روز واقعه» در بین آثار سینمایی تاریخیِ دارای بن‌‌مایۀ دینی ایران، ماحصل شگردهای سینمایی به‌کاررفته در آن است. به‌کارگیریِ الگوهایِ بسطِ روایی و سبکیِ متناسب با مضمونِ اثر، کاربرد پیرنگ‌‌های فرعیِ یکپارچه با پیرنگ اصلی، کارکردهای متعدد نقش‌‌مایه‌‌های تکرارشونده در بافت عینی و روایی، ریتم هماهنگ و متناسب موسیقی و تصویر و خلق معانیِ ضمنیِ تلویحی و دلالت‌‌گر، از مهم‌‌ترینِ این شگردهای بکار رفته در این فیلم است. براساس نتایج این تحلیل، در سینمای تاریخی با محوریت مضمونی وقایع دینی، شکل‌‌گیری درست موقعیت‌‌های نمایشیِ مرتبط با موقعیت‌‌های تاریخیِ متناظرِ آن، همچنین پیوستگی و انسجام مفاهیم برآمده از بافت عینی و روایی فیلم با ایدئولوژی‌‌های پایۀ مطرح‌شده در خود اثر، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

کلید واژه ها: #نئوفرمالیسم #سینما #فیلم_«روز_واقعه» #شگردهای_خلاقه