پربازدیدترین ها
مقاله علمی
تحول بیانِ تصویری در لحظه‌های گفت و گویی سینمای ایران در دهۀ 1380 (متفرقه)
چکیده
یکی از بخشهای مهم در زیباییشناسی تصویر در سینمای ایران لحظه های گفت‌وگویی است. یکی از قراردادهای مسلط و غالب در تصویرسازیِ لحظه های گفت‌وگویی نما/ نمای معکوس است. در این پژوهش تلاش شده به تحلیلِ مواجهة فیلم‌سازان ایرانی با لحظه های گفت‌وگویی پرداخته و نحوة تحولِ بیان تصویری در این لحظهها نمایان شود. از همین روی، ده فیلم از سینمای ایران در دهة 1380 به منزلة جامعة آماری گزینش شدهاند؛ این آثار عبارت‌اند از: سگ کشی(بهرام بیضایی، 1380)؛ من ترانه پانزده سال دارم(رسول صدرعاملی، 1381)؛ شبهای روشن(فرزاد مؤتمن، 1381)؛ گاوخونی (بهروز افخمی، 1382)؛ آتش سبز (محمدرضا اصلانی، 1386)؛ شبانه‌روز(امید بنکدار و کیوان علیمحمدی، 1387)؛ دربارة الی(اصغر فرهادی، 1387)؛ جدایی نادر از سیمین(اصغر فرهادی، 1389)؛ پرسهدر مه (بهرام توکلی، 1388)؛ یه حبه قند(رضا میرکریمی، 1390). نخست ماهیت نما/ نمای معکوس و ویژگیهای آن بررسی می‌شود. سپس، دو مفهومِ «می‌شود و شده در تصویر» تعریف می‌شوند و این دو مفهوم در لحظه های گفت‌وگویی واکاوی می‌شوند. سپس، به نمونه های تکراری این الگو در جامعة آماری پرداخته می‌شود. سرانجام، به فیلم هایی اشاره می‌شود که از الگوی نما/ نمای معکوس فراتر رفته و آن را به پرسش گرفته اند. این پژوهش آشکار میسازد که بهرغم آنکه غالب فیلم های ایرانی دهة 1380 در سیطرة نما/ نمای معکوس بوده اند، آثاری نیز وجود دارد که از این سیستم خارج شده و آن را به چالش کشیده اند.