نشانه شناسی مرگ خودخواسته در سینمای ایران و جهان مطالعۀ تطبیقی فیلم های «اُتانازی»، «تو جک را نمی شناسی»، «خداحافظی طولانی» و «دریای درون» (سینمای اجتماعی)

نویسندگان: مهدی حاج امینی | محدثه زاهدصمیمی | سید جمال الدین اکبرزاده جهرمی

منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات/ دوره ۱۶/ شماره ۶۰/ آذر ۱۳۹۹

دریافت مقاله  تعداد بازدید :  ۲۰

اُتانازی یا «مرگ خودخواسته»، مُعضلی نوظهور در جهان است که رسانه های جمعی کمتر به آن پرداخته اند. اُتانازی یک تابوی فرهنگی و اجتماعی تلقی می شود. افرادی که خواهان مرگ خودخواسته می شوند درگیر مشکلاتی چون ناامیدی، افسردگی و بیماری لاعلاج و شرایط سخت زندگی فردی و اجتماعی هستند. در این مقاله با استفاده از روش نشانه‌شناسی به مقایسۀ نحوۀ بازنمایی «مرگ خودخواسته» در سینمای ایران و جهان پرداختیم. روش نمونه‌گیری هدفمند و فیلم‌های انتخاب شده «اُتانازی» و «خداحافظی طولانی» از ایران، «تو جک را نمی شناسی» از آمریکا و «دریای درون» از اسپانیاست. اگرچه «مرگ خودخواسته» در هر سه کشور سازنده فیلم‌ها به لحاظ قانونی و عرف دینی ممنوع است، با این‌حال یافته‌های مقاله نشان می‌دهد هر یک از چهار فیلم مرگ خودخواسته را به شیوه‌ای کاملاً متفاوت بازنمایی می‌کند. در فیلم ایرانی «اُتانازی»، مرگ خودخواسته امری کاملاً منفی و تخطّی از دستورات و ارادۀ خداوند محسوب می‌شود؛ فیلم ایرانی «خداحافظی طولانی» که ۱۳ سال بعد از «اُتانازی» ساخته شده، با تغییر رویکردی آشکار از نگاهی یکسره منفی به مرگ خودخواسته پرهیز می‌کند؛ در مقابل فیلم آمریکایی «تو جک را نمی شناسی»، مرگ خودخواسته را حقی اساسی برای انسان می‌داند و چهره ای انسانی از مدافعان مرگ خودخواسته ترسیم می‌کند و فیلم اسپانیایی«دریای درون» نیز با قرار دادن مرگ خودخواسته در چارچوبی اومانیستی و سکولاریستی بازنمایی کاملاً مثبتی از این مفهوم به دست می‌دهد.

کلید واژه ها: #نشانه_شناسی #سینما #بازنمایی #مرگ_خودخواسته #اُتانازی #سینمای_ایران_و_جهان