پربازدیدترین ها
مقاله علمی
بدنمندی و تجربۀ خود در سینمای ایران: مطالعۀ پدیدارشناختیِ شش فیلم از دهۀ 60 تا 90 (سینمای اجتماعی)
چکیده
تجربۀ زیسته در زیست‌جهان، مفهومی است که براساس آن، درکِ جامعه‌شناختیِ فیلم با رهیافت پدیدارشناسی امکان‌پذیر می‌شود. این پژوهش با هدف فهمِ بدنمندی و تجربۀ خود در زیست‌جهان نمادینِ فیلم با روش پدیدارشناسی توصیفی و تحلیل مضمون انجام شده است. شش فیلم سینمایی ایرانی از دهۀ 60 تا 90 ازطریق نمونه‌گیری موارد حاد انتخاب شدند که در آنها بدنمندی و تجربۀ خودِ سوژه‌ها به‌منزلۀ ایدۀ فلسفی و مسئله‌مند به تصویر درآمده است که عبارت‌اند از: شاید وقتی دیگر، هامون، مسافران، کاغذ بی‌خط، شب‌های روشن و رگ خواب. طبق نتایج پژوهش، سوژه خودش را در دوگانۀ خود/دیگری تجربه می‌کند و بدنمندی واسطه‌ای برای بازیابی خود یا استحاله در دیگری است. در دهۀ 60 این دوگانه شکل فردی دارد، بدن زن ساحتِ مستقلی ندارد و در چارچوب ذهنی دیگریِ ابزورد (مرد) قوام می‌یابد. بدن زن ابژه‌ای است که زیر نگاه دیگری خاموش و خود به‌واسطۀ دیگری بازیابی می‌شود. در دهۀ 70 دوگانۀ خود/دیگری به ساحتِ جمعی کشیده شده است و سوژه‌ها در دوگانۀ تکنیک/بین‌الاذهانِ جمعی قوام می‌یابند. بدن و خود در قاب بین‌الاذهان جمعی بازیابی می‌شوند و ماهیتِ تکنیک در جعلِ سوژه‌ها برملا می‌شود. در دهۀ 80 بدنمندیِ سوژ‌ها به ساحت تقابل/گذار برکشیده می‌شود، کنشِ بدنمندِ زن، از بدنِ ابزورد مرد عبور و او را در جهان متروکش رها می‌کند. در دهۀ 90 تقابل رنگ می‌بازد و سوژه‌ها در شکلی از هم‌تنانگی قوام می‌یابند. پیوند جمعی با جسمانیت فست‌فودی و حس‌پذیریِ بدنِ زن در هم می‌آمیزد و سوژه خودش را در شکلِ دگردیسی‌شدۀ خانه تجربه می‌کند.